Valse start

Met veel plezier heb ik het boek Uitblinkers van wetenschapsjournalist Malcolm Gladwell gelezen (Uitgeverij Contact, 2008). Gladwell is medewerker bij de New Yorker en bijzonder nieuwsgierig. Zo wilde hij graag weten, waarom sommige mensen succes hebben en andere niet. Hij stuit bij zijn zoektocht op een toevallige keuze die ons allemaal raakt.

De ontdekking van het verschijnsel start bij de vrouw van de Canadese psycholoog Roger Barnsley. Tijdens een hockeywedstrijd viel haar oog op de spelerslijst. ‘Roger’, zei ze, ‘weet je wanneer deze jonge knullen geboren zijn?’. Om een of andere reden waren er ongelooflijk veel geboortedata in januari, februari en maart. Barnsley duikt in de statistieken: 40% van de elitegroep hockeyspelers zijn geboren in het eerste kwartaal. Magische maanden? Nee, de reden is heel simpel. In Canada is 1 januari de sluitingsdatum voor negenjarigen om bij de divisie te komen. Een kind dat op 2 januari 10 jaar wordt, heeft net zo veel kans als een kind dat pas in december 10 jaar wordt. Nou ja, net zo veel kans? Een leeftijdsverschil van 12 maanden betekent ook een enorm verschil in fysieke rijpheid. Kinderen die in het eerste kwartaal 10 jaar worden, hebben dus veel meer kans om gekozen te worden. En tegen de tijd dat de gekozen spelers veertien jaar zijn, zijn ze ook echt beter. Dat komt omdat ze betere coaching krijgen, hun teamgenoten beter zijn, ze per seizoen veel meer wedstrijden spelen en veel vaker trainen.

Maar waarom raakt ons dit? Volgens Gladwell is het met de grensdatum van het schooljaar net als bij hockey: Als je op jonge leeftijd al besluit wie goed is en wie niet, en de ‘getalenteerden’ betere ervaringen op laat doen, vergroot je het voordeel van hen die het dichtst na de grensdatum geboren zijn. Rijping wordt verward met aanleg. Het in het begin kleine voordeel blijft altijd bestaan, het wordt zelfs groter door de extra aandacht en oefening. Jonge leerlingen maken dus een valse start. Het kan anders, maar dat gebeurt maar in één land: Denemarken.

Is deze keuze een gevolg van het onderwijssysteem om te aanvaarden of iets mee te doen? Past het niet mooi bij deze tijd om de grensdatum te archiveren?